درمان ها و داروهای دیابت

امروز دیابت تبدیل به یک بیماری گسترده در سراسر دنیا شده و میلیون ها نفر به آن مبتلا هستند. طبق آخرین آمار در آمریکا از هر 4 نفر بالای سن 60 سال یک نفر به این بیماری مبتلاست. در اصطلاح پزشکی به قند خون بالا دیابت گویند، اما در حقیقت دیابت یعنی اختلال در سیستم متابولیزم گلوکز، که معنای آن فراتر از سطح بالای قند در ادرار یا خون می باشد. رژیم غذایی سالم، کنترل وزن و فعالیت های منظم عوامل مهمی در کنترل انواع دیابت است.

  درمان های مناسب برای انواع دیابت

مسئله ی مهم در اداره ی انواع دیابت و نیز سلامتی کلی شما وزن مناسب با رژیم غذایی سالم و برنامه ی منظم ورزشی است.

•    تغذیه ی سالم. برخلاف باور عموم هیچ رژیم خاص دیابتی وجود ندارد. باید رژیم غذایی خود را بر محور میوه ها، سبزیجات و غلات (غذاهای مغذی با فیبر بالا و چربی و کالری کم) کاهش محصولات حیوانی، کربوهیدرات های تصفیه شده و شیرینی جات قرار دهید. در واقع، این رژیم برای تمام اعضای خانواده بسیار مناسب است. غذاهای شیرین را گه گاهی می توانید مصرف کنید به شرطی که به عنوان بخشی از برنامه ی غذایی شما محاسبه شوند.
شناخت مواد غذایی مناسب و مقدار آن، چالش برانگیز است. متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند تا برنامه ی غذایی متناسب با اهداف سلامتی، ترجیحات غذایی و سبک زندگی را داشته باشید. این رژیم شامل محاسبه ی کربوهیدرات -خصوصاً اگر مبتلا به دیابت نوع ۱ هستید- می شود.

•    فعالیت بدنی. همه ی افراد به ورزش های هوازی منظم احتیاج دارند و افراد دیابتی هم از این امر مستثنی نیستند. ورزش کردن با بردن قند خون به سلول ها از میزان آن می کاهد . قند خون در سلول ها برای تولید انرژی می سوزد. هم چنین ورزش حساسیت بدن شما به انسولین را افزایش می دهد که این امر نشان می دهد بدن شما به انسولین کمتری برای انتقال قند به سلول ها احتیاج دارد. موافقت دکترتان را برای ورزش کردن جلب کنید. سپس ورزش مورد علاقه تان مانند پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری را انتخاب کنید.   آن چه بسیار اهمیت دارد این است که فعالیت جسمی بخشی از برنامه ی روتین روزانه باشد. اغلب روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه یا بیشتر ورزش های هوازی را انجام دهید. اگر زمانی بدن تان آماده نبود به آهستگی شروع کنید و به تدریج نرمش ها را افزایش دهید.

درمان دیابت نوع یک ۱ و ۲

درمان دیابت نوع ۱ شامل تزریق انسولین یا استفاده از پمپ انسولین، بررسی مداوم قند خون و محاسبه ی کربوهیدرات است. درمان دیابت نوع ۲ در درجه ی اول شامل کنترل قند خون همراه با داروهای دیابت، انسولین یا هر دو است.

•    کنترل قند خون. بسته به برنامه ی درمان تان، قند خون را چندین بار در هفته یا ۴ تا ۸ دفعه در روز ثبت و بررسی کنید. کنترل دقیق تنها روشی است که اطمینان می دهد سطح قند خون تان مطابق میزان مورد نظرتان است. افرادی که درمان انسولین را دریافت می کنند، ممکن است کنترل سطح قند خون شان را بر اساس کنترل مداوم گلوکز انتخاب کنند. اگرچه این تکنیک هنوز جایگزین اندازه گیری گلوکز نشده است اما اطلاعات مهمی درباره ی گرایش های سطح قند خون ارائه می دهد.
حتی با کنترل دقیق هم گاهی اوقات به صورتی غیرقابل پیش بینی میزان قند خون تغییر می کند. با کمک تیم درمان دیابت خود، خواهید آموخت چگونه میزان قند خون در پاسخ به غذا، فعالیت بدنی، داروها، بیماری، الکل، استرس- برای زنان نوسانات در سطح هورمون ها تغییر می کند.
علاوه بر کنترل روزانه ی قند خون احتمالاً پزشک تان آزمایش A1C  را برای اندازه گیری منظم سطح متوسط قند خون طی دو تا سه هفته ی گذشته توصیه می کند. آزمایش A1C در مقایسه با آزمایش مکرر روزانه ی قند خون  به خوبی نشان می دهد که چگونه برنامه ی درمان دیابت شما به طور کلی خوب پیش می رود. میزان بالای A1C ممکن است نشان دهنده ی این باشد که رژیم انسولین یا برنامه ی غذایی شما  باید تغییر کند. هدف نهایی آزمایش A1C ممکن است بسته به سن شما و عوامل مختلف دیگر تغییر کند. با این حال انجمن دیابت آمریکا برای اغلب افراد دیابتی آزمایش A1C زیر ۷ درصد را توصیه می کند. از پزشک تان درباره ی هدف آزمایش A1C بپرسید.

•    انسولین. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ برای زنده ماندن نیاز به درمان انسولینی دارند. اغلب افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ یا دیابت بارداری هم نیازمند به درمان انسولین هستند.
بسیاری از انواع انسولین مانند انسولین سریع الاثر، انسولین طولانی اثر و انسولین متوسط الاثر در دسترس هستند. پزشکتان بسته به نیاز شما ممکن است ترکیبی از انواع انسولین را برای استفاده در طول روز و شب  تجویز کند.
انسولین برای کاهش قند خون مصرف خوراکی ندارد زیرا آنزیم های درون شکم در عملکرد انسولین خلل ایجاد می کنند. در اکثر موارد انسولین با استفاده از سر سوزن و سرنگ یا قلم انسولین – وسیله ای که شبیه خودکار جوهری بزرگ است- تزریق می شود.
پمپ انسولین هم می تواند یکی از گزینه های تزریق باشد. پمپ، وسیله ای در اندازه ی تلفن همراه است که خارج از بدن شما حمل می شود. یک لوله، مواد انسولین را به سوندی که زیر پوست شکم شما است، می رساند. هم چنین پمپ بدون لوله که به صورت از راه دور عمل می کند، اکنون در دسترس افراد است. شما پمپ انسولین را به منظور تزریق میزان مشخصی انسولین به بدن تان تنظیم می کنید.  بسته به وعده های غذایی، میزان فعالیت بدنی و سطح قند خون، تزریق انسولین به صورت کم یا زیاد تنظیم می شود.
روش درمانی جدیدی که هنوز قابل انجام نیست بستن محل خروج انسولین است که به عنوان لوزالمعده ی مصنوعی هم شناخته شده است.   این وسیله دستگاه کنترل مداوم گلوکز را به پمپ انسولین وصل می کند. وقتی که مانیتور نشان می دهد انسولین مورد نیاز است، این وسیله به صورت خودکار مقدار معینی از انسولین را وارد بدن می کند. انواع مختلفی از لوزالمعده های مصنوعی وجود دارند و آزمایش های بالینی نتایج امیدوار کننده ای را در رابطه با آن ها بیان می کنند. پیش از تجویز منظم لوزالمعده مصنوعی کاربردی، تحقیقات بسیار زیادی در این زمینه باید انجام می شد.
در هر صورت، اولین قدم برای آزمایش لوزالمعده ی مصنوعی در سال ۲۰۱۳ صورت گرفت. با ترکیب کنترل مداوم گلوکز با پمپ انسولین زمانی که میزان قند بسیار پایین است، این دستگاه فرستادن انسولین را متوقف می کند. مطالعات بر روی این دستگاه نشان داد که این وسیله می تواند از پایین افتادن سطح  قند خون در طول شب بدون افزایش چشمگیر آن در هنگام صبح، جلوگیری کند.

•    داروها. گاهی داروهای تزریقی یا خوراکی نیز تجویز می شوند. بعضی از داروهای دیابت، لوزالمعده ی شما را تحریک می کنند تا انسولین بیشتری تولید و آزاد کند. دیگر داروها گلوکز را در کبد شما تولید و آزاد می کنند، این امر بدان معناست که شما به انسولین کمتری برای انتقال قند به سلول هایتان احتیاج دارید. دسته ی دیگر از داروها فعالیت شکم یا آنزیم های روده ای که کربوهیدرات ها را تجزیه می کنند، مختل کرده و یا ماهیچه های شما را نسبت به انسولین بسیار حساس می کنند. متفورمین (گلوکوفیج، گلومتزا و غیره) عموماً اولین دارویی است که برای مبتلایان به  دیابت نوع ۲ تجویز می شود.

•    پیوند. در بعضی از مبتلایان به دیابت نوع ۱ ممکن است پیوند لوزالمعده یکی از گزینه های درمانی باشد.  پیوند جزایر پانکراس هم در حال بررسی است. با پیوند موفقیت آمیز لوزالمعده دیگر نیازی به درمان انسولینی ندارید. اما پیوند همیشه هم موفقیت آمیز نیست و این مراحل خطرهای جدی را به همراه دارند. در صورت پیوند، شما نیاز به داروهای ایمنو ساپرسنتینگ برای جلوگیری از پس زدن عضو دارید.  این داروها اثرات جانبی جدی شامل خطر بالای ابتلا به عفونت، زخم عضو و سرطان را دارند. به دلیل اینکه اثرات جانبی پیوند بسیار خطرناک تر از خود دیابت است، معمولاً پیوند برای مبتلایانی که دیابت شان قابل کنترل نیست و یا افراد نیازمند به پیوند کلیه، انجام می شود.

•    جراحی کاهش وزن.  اگرچه این درمان مختص مبتلایان به دیابت نوع ۲ نیست اما ممکن است جراحی برای بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ که دچار اضافه وزن بیش از ۱۵ کیلوگرم هستند هم سودمند باشد.  افرادی که بایپس معده انجام دادند شاهد بهبود چشمگیری در میزان قند خون شان هستند. در هر صورت خطرات این مراحل طولانی مدت و فواید آن برای مبتلایان به دیابت نوع ۲ هنوز ناشناخته است.

درمان دیابت بارداری

کنترل سطح قند خون برای سالم نگه داشتن نوزاد و جلوگیری از بروز مشکلات در طول مدت زمان وضع حمل بسیار ضروری است. برنامه ی درمانی شما علاوه بر رژیم غذایی سالم و ورزش، شامل کنترل قند خون و در بعضی موارد استفاده از انسولین یا داروهای خوراکی است.
هم چنین پرستار، سطح قند خون شما را در طول زمان وضع حمل کنترل می کند. اگر قند خون شما بالا برود، بدن نوزادتان انسولین بالایی آزاد می کند که منجر به افت قند خون او بلافاصله پس از تولد شود.

پیشگیری کنید

اگر در مرحله ی پیش از دیابت هستید، انتخاب سبک زندگی سالم می تواند به شما کمک کند تا سطح قند خون خود را به حالت طبیعی برگردانید  یا حداقل از افزایش آن در حد آن چه مبتلایان به دیابت نوع ۲ با آن دست و پنجه نرم می کنند، جلوگیری کنید. کنترل وزن از طریق ورزش و رژیم سالم غذایی هم می تواند مفید باشد. حدود ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته و کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی وزن تان ممکن است از ابتلا به دیابت نوع ۲ جلوگیری کند یا ابتلا به آن را به تاخیر بیندازد.
اگر در خطر بالای ابتلا به دیابت هستید مثلاً در مرحله ی پیش از دیابت در حالت وخیمی به سر می برید یا دچار بیماری قلبی عروقی، بیماری کبد چرب یا سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید، بعضی اوقات داروهایی – مانند متفورمین (گلوکوفاژ، گلومتزا و غیره) هم جزو گزینه های درمانی محسوب می شوند.
در موارد دیگر ، داروهایی برای کنترل کلسترول- خصوصا استاتین ها- و داروهای فشار خون بالا مورد نیاز است. اگر در معرض خطرهستید، پزشک شما ممکن است درمان آسپیرین با دوز پایین را برای کمک به جلوگیری ازبروز بیماری های قلبی عروقی تجویز کند. با این حال انتخاب زندگی سالم همچنان کلید اصلی سلامتی است.

علائم انواع دیابت ها

به دلیل اینکه عوامل زیادی بر قند خون شما اثر می گذارند، گاهی مشکلاتی ظاهر می شوند که به مراقبت سریع نیاز دارند از جمله:

•    قند خون بالا (هایپرگلیسمیا) سطح قند خون به دلایل مختلفی از جمله زیاد غذا خوردن، بیمار شدن یا دریافت نکردن داروی کافی برای پایین آوردن گلوکز بالا می رود. با راهنمایی پزشک تان سطح قند خون خود را بررسی کنید و علائم و نشانه های قند خون بالا مانند تکرر ادرار، تشنگی بیش از حد، خشکی دهان، تاری دید، خستگی و تهوع را بررسی کنید.  اگر دچار هایپرگلیسمیا هستید، باید برنامه ی غذایی خود، داروها و یا هر دو را مطابقت دهید.

•    افزایش کتون در ادرار (کتو اسیدوز دیابتی) اگر سلول های شما به دنبال دریافت انرژی هستند، بدن تان ممکن است سوزاندن چربی را شروع کند. سوزاندن چربی اسیدهای سمی را تولید می کند که کتون نامیده می شوند. مراقب از دست دادن اشتها، ضعف، استفراغ، تب، درد معده و تعریق، تنفس سریع یا عمیق باشید.  حتی می توانید ادرار خود را برای بررسی کتون های اضافی با کیت آزمایش بدون نسخه ی پزشک چک کنید.  اگر در ادرار شما کتون اضافی است، فوراً با پزشک مشورت کنید یا به بخش مراقبت های ویژه مراجعه کنید. این شرایط در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ رایج تر است.

•    سندرم نان کتوتیک هایپراسمولار هیپرگلیسمیک علائم و نشانه های این بیماری تهدید کننده شامل قند خون بیش از ۶۰۰ میلی گرم/ دسی لیتر (۳/۳۳میلی مول/ ال)، خشکی دهان، تشنگی شدید، تب، خواب آلودگی، گیجی، از دست دادن بینایی و توهم است. سندرم هیپراسمولار به واسطه ی قند خون بسیار بالا که خون را غلیظ و شربتی مانند می کند، به وجود می آید. این سندرم در مبتلایان به دیابت نوع ۲ معمول تر است  و اغلب  پیش از آن  بیماری بروز می کند. اگر علائم و نشانه های این شرایط را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید یا به بخش مراقبت های پزشکی اورژانس بروید.

•    قند خون پایین (هایپوگلیسمیا) اگر سطح قند خون تان زیر میزان مورد نظر است، دچار قند خون پایین (هایپوگلیسمیا) شده اید. سطح قند خون به دلایل مختلفی مانند حذف وعده ی غذایی و فعالیت بدنی بیشتر از حد طبیعی، پایین می افتد. با این حال قند خون پایین زمانی اتفاق می افتد که داروهای پایین آورنده ی گلوکز مصرف کرده اید که ترشح انسولین لوزالمعده را تقویت می کنند یا در حال دریافت درمان انسولینی هستید.  به صورت منظم میزان قند خون تان را بررسی کنید، مراقب علائم و نشانه های قند خون پایین، تعریق، لرزش، ضعف، گرسنگی، سرگیجه، سردرد، تاری دید، تپش قلب، زودرنجی، جویده جویده صحبت کردن، خواب آلودگی، گیجی، غش و صرع باشید. قند خون پایین با دریافت فوری کربوهیدرات هایی مانند آب میوه یا قرص های گلوکز درمان می شود.